Broco Dey

Twee september was een speciale dag voor Ricanau Mofo. Het was het begin van Broko Dey, een drie dagen durend feest op de rouwperiode van een rouwende op traditionele wijze af te sluiten. Kapiteinen van nabijgelegen dorpen en inwoners die het dorp tijdens hun levensloop hebben verlaten, komen voor dit evenement naar het dorp. Dit maakt het een blij weerziens van familieleden en vrienden. Het was voor ons een unieke ervaring om hierbij aanwezig te mogen zijn. Uitgedost, de vrouwelijke studenten uiteraard in pangi, fietsten we naar het dorp.

Alhoewel we eerst de boodschap kregen dat de activiteiten al in de ochtend zouden starten, merkten we de eerste tekenen van feestgedruis pas op omstreeks 17u30: er klinkt muziek in de rituele ruimte aan de waterkant. Gelokt door de muziek, verplaatsten we ons van het felgroene barretje naar de feestlocatie, maar het bleek een vals startschot te zijn, dus besloten we zoals altijd onze skills in het kaartspel ‘cambio’ op te krikken. Enkele kinderen kwamen nieuwsgierig kijken wat we aan het doen waren. Ook Laeti kwam een kijkje nemen. Ze had een vermoeiende dag achter de rug door de voorbereidingen voor de waterconferentie. Toch nam ze even de tijd om ons uitgebreid uitleg te geven over tradities tijdens de rouwperiode en Broco Dey.

Aan de rouwperiode hangen verschillende regels vast. De rouwende vrouw, die centraal staat in Broco Dey, moest de eerste zes maanden na het overlijden van haar man elke ochtend huilen. Ook mocht ze niet zomaar gaan wandelen en moest ze op een klein houten bankje zitten. Ze mocht niet koken, anderen moesten dit gedurende deze periode voor haar komen doen. Ze moest zich reinigen met een speciaal type ketel. De rouwende vrouw droeg gedurende deze periode zwarte, witte of blauwe kleren. De rouwperiode wordt afgelsoten met Broco Dey. Op de eerste dag van Broco Dey wordt er gefeest, maar niet door de vrouw in kwestie. De rouwende vrouw krijg een afgezonderde plaats toegewezen naast het feestgedruis, in een ruimte die wordt gevormd door doeken die men voor haar ophangt. In deze door doeken gevormde ruimte mogen geen mensen komen, met uitzondering van haar intieme kring. Zij mogen haar wel bezoeken in deze ruimte. Ook de tweede dag van Broco Dey vieren de inwoners feest. Broco Dey wordt op de derde dag afgesloten met een ceremoniële gebeurtenis waarin baden centraal staat. De rouwkleren van de vrouw gaan uit, waarna ze zelf gaat baden. In de ochtend verzamelt de vrouw alle spullen die gelinkt zijn aan de rouwperiode (de kleren, het bankje, de ketel, de nachtemmer, de hangmat, …) in een grote tas. Deze tas overhandigt ze, samen met een bedrag dat ze zelf kiest, aan iemand die de spullen voor haar gaat wassen. Wanneer deze spullen opnieuw rein zijn, worden deze verdeeld onder de familieleden. Zo is de rouwperiode finaal afgesloten en kan de vrouw opnieuw beginnen aan haar 'normale' leven.

Net als het gesprek met Laeti op een einde loopt, hoorden we in de verte getrommel. Het getrommel bleek afkomstig van de Ricanaukreek. Het waren een twintigtal jonge mannen en vrouwen die het feest op enthousiaste wijze in gang zetten door te dansen, zingen en trommelen vanop twee parallelle boten, beiden aangestuurd door Keba. Het ‘feestteam’ droeg grote vlaggen, gemaakt uit stokken en pangi. De boten waren versiert met grote palmbladen. Gedurende de hele parade klonken er vanop de oever geweerschoten, wat bij minstens enkelen van de gigantische groep toeschouwers moet bijgedragen hebben aan het ontstaan van gehoorschade. Enkele leden van het feestteam gooiden dingen in het water wat vanuit de toeschouwers enthousiast werd aangemoedigd. Tot op dit moment weet ik nog steeds niet wat ze precies in het water gooiden. Het getrommel, gedans en gezang ging ongestoord verder en werd zelfs intensers, tot het plots stopte en de dansers, gevolgd door de drummers, aan land gingen. Op land gingen ze nog even verder. Na een laatste kogelschot verplaatst de mensenmassa zich snel naar de religieuze ruimte aan de waterkant. Net als de roetpieten in het westen snoepgoed in het rond strooien, wanneer de heilige man in het land is, zo gooide een van de organisatoren ook snoep doorheen het publiek. Kinderen gingen deze met veel plezier vangen en oprapen. De vlaggendragers en dansers stonden centraal in de menskring. Ook wij, de studenten, konden aan de dans niet ontsnappen, tot groot jolijt van de toeschouwers. Onze danspoging betekende ook meteen het startschot van het 'echte' feest met enorm luide muziek, gedans, veel drank en nieuwe ontmoetingen.