Op zoek naar ruimtelijke praktijken om de leegstand van handelspanden in de handelskern van Boom aan te pakken.

De leegstand van handelspanden in dorps- en stadskernen kent de laatste jaren een algemene stijging. Volgens recente cijfers staan er in Vlaanderen meer dan 7.000 handelspanden langdurig en structureel leeg. Deze evolutie was al langer aan de gang bij kleine dorpen, maar ook steden en grotere dorpen hebben nu met dit probleem te kampen. De koploper van de provincie Antwerpen in leegstaande handelspanden is de gemeente Boom, een groot dorp langs de A12. Hier bedraagt de leegstand maar liefst 21,9%.

Binnen deze masterthesis wordt de problematiek van leegstand van handelspanden in handelskernen vanuit de specifieke condities van een gemeente bekeken. De gemeente Boom wordt hierbij als case naar voren geschoven. Op basis van een brede analyse wordt de leegstand in Boom begrepen en in kaart gebracht. Bij deze analyse wordt Turnhout als case toegevoegd om een vergelijkend kader te bieden. Tijdens deze vergelijking kwamen enkele gelijkenissen terug tussen beide gemeenten, zoals de opkomst van de baanwinkels en hoe een multiculturele bevolking invloed heeft op de samenstelling van de handel. Vervolgens reageren verschillende acties op deze analyse om een antwoord te bieden op leegstand in de handelskern van Boom. Deze acties willen de leegstand in de handelskern van Boom vanuit een bottom-up perspectief bekijken, bijvoorbeeld door het verzamelen van de noden van de buurt en het verbeelden van mogelijke invullingen. Vanuit deze analyse en acties worden vervolgens strategieën ontworpen die antwoorden bieden op de problematiek van leegstand in de handelskern van Boom.

De analyse, acties en strategieën komen samen in drie thema’s, die voortvloeien uit de noden van de buurt: De beleefkern (1) op ooghoogte (2) gaat in dialoog (3). Deze drie thema’s vormen een verhaal en worden verenigd in het Beleefplan van Boom, een advies aan de gemeente Boom om de leegstand in de handelskern aan te pakken. Zo is er een verschuiving van een handelskern naar de beleefkern waar een mix aan functies mogelijk is. Daarnaast wordt er gestreefd naar een levendige straat op ooghoogte, met de hoeken als katalysator. Ten slotte is het aangaan van dialoog belangrijk, en moet er dus worden ingezet op het vormen van netwerken en duidelijke communicatiekanalen. Deze masterthesis probeert, naast het beleidsmatige, een ander perspectief aan te reiken om naar deze problematiek te kijken. Zo is het Beleefplan ook een inspiratiebron voor andere gemeenten die met dit probleem te kampen hebben.